1225. Thương thay thân phận lạc loài,
1226. Dẫu sao cũng ở tay người biết sao?
1227. Lầu xanh mới rủ trướng đào,
1228. Càng treo giá ngọc càng cao phẩm người.
1229. Biết bao bướm lả ong lơi,
1230. Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
1231. Dập dìu lá gió cành chim,
1232. Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Tràng Khanh.
1233. Khi tỉnh rượu lúc tàn canh,
1234. Giật mình mình lại thương mình xót xa.
1235. Khi sao phong gấm rủ là,
1236. Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
1226. Dẫu sao cũng ở tay người biết sao?
1227. Lầu xanh mới rủ trướng đào,
1228. Càng treo giá ngọc càng cao phẩm người.
1229. Biết bao bướm lả ong lơi,
1230. Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
1231. Dập dìu lá gió cành chim,
1232. Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Tràng Khanh.
1233. Khi tỉnh rượu lúc tàn canh,
1234. Giật mình mình lại thương mình xót xa.
1235. Khi sao phong gấm rủ là,
1236. Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
tranh Phạm Hầu (1920-1944)
Dập dìu lá gió cành chim, Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Tràng Khanh
tranh Nguyễn Gia Trí (1908-1993)
Khi tỉnh rượu lúc tàn canh, Giật mình mình lại thương mình xót xa
Chú giải
- (1227) trướng đào: 桃花帳 màn màu hoa đào, chỉ buồng phụ nữ ở; cũng chỉ chỗ ở của người phú quý. § Xem ghi chú chung trong chú giải (1408) sân hoa.
- (1229) bướm lả ong lơi: ong bướm lả lơi. Ghi chú: ong bướm = xem chú giải (0938) bướm ong. Lả lơi = buông lơi, buông thả, đong đưa, khêu gợi, quyến rủ (Từ điển nguồn gốc tiếng Việt). Câu 1227: (lược ngữ) rất nhiều khách đến với nàng Kiều vui chơi dập dìu như ong như bướm.
- (1231) lá gió cành chim: nàng Tiết Đào 薛濤 đời Đường, năm lên tám chín tuổi, một hôm cha nàng làm hai câu thơ như sau: Đình trừ nhất cổ đồng, Tủng can nhập vân trung 庭除一古桐, 聳干入雲中 (Sân thềm một cây ngô đồng xưa, Đứng cao vút tận mây), và bảo con gái làm tiếp. Tiết Đào ứng khẩu đọc liền hai câu: Chi nghênh nam bắc điểu, Diệp tống vãng lai phong 枝迎南北鳥, 葉送往來風 (Cành đón chim nam bắc, Lá đưa gió đi lại). Người cha xem thơ phải nhận là hay, nhưng cũng buồn vì đoán số phần con gái về sau có thể đi làm kĩ nữ. Cf. https://kknews.cc/history/nm5krqg.html
- (1232) Tống Ngọc: 宋玉 người nước Sở thời Chiến Quốc, là một trong bốn người đẹp trai nhất nước Hán thời xưa, giỏi từ phú, tác phẩm lưu truyền có: Cửu biện 九辯, Phong phú 風賦, Cao Đường phú 高唐賦, Đăng đồ tử hiếu sắc phú 登徒子好色賦, Thần nữ phú 神女賦, v.v. # chữ nôm “tống” khắc sai thành 朱 (chu). Chữ đúng: 宋 (tống).
- (1232) Tràng Khanh: 長卿 tức Tư Mã Tương Như 司馬相如 (đời Hán) gảy đàn quyến rủ được nàng Trác Văn Quân 卓文君.
- (1233) tàn canh: khi đêm khuya đã hết. Xem chú giải (0217) canh.
- (1234) giật mình: chợt thót mình lại hoặc nẩy mình lên (vì sửng sốt, ngạc nhiên, sợ hãi…).
- (1235) phong gấm rủ là: giường đắp chăn gấm, phòng che màn là; chỉ chung những tiện nghi trong đời sống nhà sang trọng.
- (1236) như hoa giữa đường: 4 câu 1231-1234: (lược ngữ) trong cuộc truy hoan miệt mài say đắm suốt tháng thâu đêm, có lúc Kiều chợt tỉnh, sửng sốt không ngờ mình trước đó không lâu vừa mới là con gái nhà khuê các, mà bây giờ đã thành kĩ nữ lầu xanh dày dạn. Nàng càng thấy thương xót cho thân phận mình hiện tại như một đóa hoa tan nát trên đường. # chữ nôm “giữa” khắc không rõ nét. Chữ đúng: ⿰宁中 (trữ+trung) hoặc ⿰字中 (tự+trung).