0145. Chàng Vương quen mặt ra chào,
0146. Hai kiều e lệ nép vào dưới hoa.
0147. Nguyên người quanh quất đâu xa,
0148. Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm anh.
0149. Nền phú quý bậc tài danh,
0150. Văn chương nết đất thông minh tính trời.
0151. Thiên tư tài mạo tót vời,
0152. Vào trong phong nhã ra ngoài hào hoa.
0153. Chung quanh vẫn đất nước nhà,
0154. Với Vương Quan trước vẫn là đồng thân.
0155. Vẫn nghe thơm nức hương lân,
0156. Một nền Ðồng Tước khóa xuân hai Kiều.
0146. Hai kiều e lệ nép vào dưới hoa.
0147. Nguyên người quanh quất đâu xa,
0148. Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm anh.
0149. Nền phú quý bậc tài danh,
0150. Văn chương nết đất thông minh tính trời.
0151. Thiên tư tài mạo tót vời,
0152. Vào trong phong nhã ra ngoài hào hoa.
0153. Chung quanh vẫn đất nước nhà,
0154. Với Vương Quan trước vẫn là đồng thân.
0155. Vẫn nghe thơm nức hương lân,
0156. Một nền Ðồng Tước khóa xuân hai Kiều.
tranh Lê Phổ (1907-2001)
Hai kiều e lệ nép vào dưới hoa
Chú giải
- (0146) hai kiều: chữ “kiều” 翹 trong bản nôm Liễu Văn Đường 1871 viết như tên của (Thúy) Kiều. Có bản nôm dùng chữ “kiều” khác. Trong câu này “hai kiều” chỉ hai người con gái.
- (0146) e lệ: bẽn lẽn, thẹn thùng, mắc cỡ. § Thường dùng để diễn tả dáng điệu người con gái thẹn thùng khi gặp đàn ông chưa quen chẳng hạn. Hai nàng con gái vừa thấy Kim Trọng, cảm thấy bẽn lẽn thẹn thùng, vội nép mình dưới hoa. # bản chữ nôm ở đây khắc là “e mặt”. Tạm ghi âm đọc là “e lệ” theo nhiều bản nôm phổ biến khác.
- (0148) trâm anh: 簪纓 trâm là cái cài tóc của đàn bà, anh là dải mũ; trâm anh chỉ nhà hiển quý, dòng dõi có người làm quan to.
- (0149) phú quý: 富貴 giàu sang, có địa vị cao.
- (0149) tài danh: 才名 tài học xuất chúng và có tiếng tăm.
- (0150) thông minh: 聰明 hiểu biết sáng láng. Tương tự: thông tuệ: 聰慧.
- (0151) thiên tư: 天資 tư chất bẩm phú.
- (0151) tài mạo: 才貌 tài hoa và dung mạo.
- (0152) phong nhã: 風雅 phong lưu, văn nhã.
- (0152) hào hoa: 豪華 giàu có, đường hoàng.
- (0154) đồng thân: cũng như đồng song 同窗 cùng cửa sổ, tức là bạn học. Nguyên truyện: Vương Quan nhận đắc thị song hữu Kim Trọng 王觀認得是窗友金重 (Thanh Tâm Tài Nhân, Kim Vân Kiều truyện, Hồi 1) Vương Quan nhận ra là Kim Trọng, một bạn đồng song với mình.
- (0155) hương lân: 鄉鄰 người cùng làng, láng giềng, hàng xóm.
- (0156) khóa xuân: 2 chữ này rút từ thơ Đỗ Mục 杜牧: Đông phong bất dữ Chu lang tiện, Đồng Tước xuân thâm tỏa nhị Kiều 東風不與周郎便, 銅雀春深鎖二喬 (Xích Bích 赤壁) Nếu gió đông không giúp Chu Du, thì hai Kiều (tức Đại Kiều 大喬 và Tiểu Kiều 小喬 đời Tam Quốc) đã bị KHÓA (= tỏa 鎖) kín (= XUÂN thâm 春深) ở trong đài Ðồng Tước. Ghi chú: Đại Kiều lấy Tôn Sách 孫策, Tiểu Kiều lấy Chu Du 周瑜. Ðồng Tước là tên đài do Tào Tháo 曹操 dựng lên ở thành Nghiệp. Hai câu thơ của Đỗ Mục ý nói là: Nếu không nhờ gió đông giúp Chu Du phá tan quân Tào ở Xích Bích, thì hai nàng Kiều đã bị đem dâng làm thiếp cho Tào Tháo ở đài Ðồng Tước. Ở đây, trong hai câu thơ 0155-0156, Nguyễn Du mô tả chàng Kim ngắm nghé hai chị em xinh đẹp Thúy Kiều Thúy Vân ở nơi kín cổng cao tường.