0949. Lễ xong hương hỏa gia đường,
0950. Tú bà vắt nóc lên giường ngồi ngay.
0951. Dạy rằng: Con lạy mẹ đây,
0952. Lạy rồi thì lạy cậu mày bên kia.
0953. Nàng rằng: Phải bước lưu ly,
0954. Phận hèn vâng đã cam bề tiểu tinh.
0955. Điều đâu lấy yến làm anh,
0956. Ngây thơ chẳng biết là danh phận gì.
0957. Đủ điều nạp thái vu quy,
0958. Đã khi chung chạ lại khi đứng ngồi.
0959. Giờ ra thay bậc đổi ngôi,
0960. Dám xin gửi lại một lời cho minh.
0950. Tú bà vắt nóc lên giường ngồi ngay.
0951. Dạy rằng: Con lạy mẹ đây,
0952. Lạy rồi thì lạy cậu mày bên kia.
0953. Nàng rằng: Phải bước lưu ly,
0954. Phận hèn vâng đã cam bề tiểu tinh.
0955. Điều đâu lấy yến làm anh,
0956. Ngây thơ chẳng biết là danh phận gì.
0957. Đủ điều nạp thái vu quy,
0958. Đã khi chung chạ lại khi đứng ngồi.
0959. Giờ ra thay bậc đổi ngôi,
0960. Dám xin gửi lại một lời cho minh.
Chú giải
- (0949) hương hỏa: 香火 nhang đèn dùng để cúng bái.
- (0949) gia đường: 家堂 bàn thờ trong nhà. Ghi chú: Ở đây chỉ bàn thờ cúng thần Bạch mi (tổ của những người làm nghề ở lầu xanh, kĩ viện).
- (0950) Tú bà: 秀婆 bà họ Tú. Ghi chú: Kiều lần thứ nhất bị đưa vào thanh lâu ở nhà Tú bà.
- (0950) vắt nóc: vắt = đưa qua, để nằm ngang, bắc ngang qua. Thí dụ: vắt chân chữ ngũ; ngồi vắt vẻo (Từ điển nguồn gốc tiếng Việt). “Vắt nóc” = ngồi vắt vẻo ở chỗ cao nhất (theo Đào Duy Anh).
- (0952) cậu mày: Tú bà tự nhận là mẹ Kiều và bắt Kiều gọi Mã Giám sinh là cha.
- (0953) lưu ly: 流離 trôi giạt, chia lìa.
- (0954) tiểu tinh: 小星 sao nhỏ. Ở đây chỉ vợ lẽ. Thi Kinh 詩經: Tuệ bỉ tiểu tinh, Duy Sâm dữ Mão. Túc túc tiêu chinh, Bão khâm dữ trù. Thị mệnh bất du 嘒彼小星, 維參與昴. 肅肅宵征, 抱衾與裯. 寔命不猶 (Quốc phong 國風, Thiệu nam 召南, Tiểu tinh 小星) Những ngôi sao nhỏ kia, Chỉ thấy sao Sâm sao Mão, Phải tề chỉnh gọn gàng đi lại trong đêm. Và ôm cả mền đơn mền kép. Vì là số mệnh không đồng với bà phu nhân vợ chính.
- (0956) danh phận: 名分 địa vị ngôi thứ trong nhà.
- (0957) nạp thái: xem chú giải (0651) nạp thái.
- (0957) vu quy: xem chú giải (0651) vu quy.
- (0958) chung chạ: # chữ nôm khắc là “suồng sã”. Tạm ghi âm đọc là “chung chạ” theo nhiều bản nôm phổ biến khác.
- (0960) cho minh: cho được rõ ràng. 2 câu 0959-0960: (lược ngữ) Kiều vừa đến nhà Tú bà, thấy mọi sự lạ lùng, trước vẫn nghĩ mình được Mã Giám sinh mua về làm vợ lẽ, bây giờ Tú bà lại bảo nàng phải lạy bà làm mẹ và lạy Mã Giám sinh làm cha, ngôi thứ đảo lộn hết cả; nàng mới xin Tú bà giải thích mọi sự cho được rõ ràng.