2893. Kiên trinh chẳng phải gan vừa,
2894. Liều mình thế ấy phải lừa thế kia.
2895. Phong trần chịu đã ê chề,
2896. Dây duyên sau lại gả về Thúc lang.
2897. Phải tay vợ cả phũ phàng,
2898. Bắt về Vô Tích toan đường bẻ hoa.
2899. Dứt mình nàng phải trốn ra,
2900. Chẳng may lại gặp một nhà Bạc kia.
2901. Thoắt buôn về thoắt bán đi,
2902. Mây trôi bèo nổi thiếu gì là nơi.
2903. Bỗng đâu lại gặp một người,
2904. Hơn người trí dũng nghiêng trời uy linh.
2894. Liều mình thế ấy phải lừa thế kia.
2895. Phong trần chịu đã ê chề,
2896. Dây duyên sau lại gả về Thúc lang.
2897. Phải tay vợ cả phũ phàng,
2898. Bắt về Vô Tích toan đường bẻ hoa.
2899. Dứt mình nàng phải trốn ra,
2900. Chẳng may lại gặp một nhà Bạc kia.
2901. Thoắt buôn về thoắt bán đi,
2902. Mây trôi bèo nổi thiếu gì là nơi.
2903. Bỗng đâu lại gặp một người,
2904. Hơn người trí dũng nghiêng trời uy linh.
Chú giải
- (2893) kiên trinh: 堅貞 tiết tháo vững vàng không đổi. Câu 2893: (lược ngữ) Kiều đã tỏ ra là người gan góc, thà chịu chết chứ không làm trái với tiết tháo trung trinh của mình. Xem lại đoạn mô tả Kiều lúc mới đến nhà Tú bà, đã cầm dao đâm vào cổ tự vẫn vì không chịu bức bách làm gái lầu xanh: Thôi thì thôi có tiếc gì. Sẵn dao tay áo tức thì giở ra. Sợ gan nát ngọc liều hoa, Mụ còn trông mặt nàng đà quá tay (câu 0981-0984).
- (2894) liều mình: không sợ thiệt hại hay nguy hiểm, tỏ ra táo bạo, bạt mạng. Xem chú giải (0328) liều.
- (2894) phải lừa: bị lừa gạt. § Ghi chú: nói về việc Kiều bị Mã Giám sinh dối gạt mua nàng làm thiếp để đưa đi Lâm Tri đến lầu xanh ở nhà Tú bà. Sau đó, Kiều còn bị Sở khanh dùng kế đà đao đánh bẫy rồi bắt trở về nhà Tú bà làm kĩ nữ.
- (2895) phong trần: chỉ đoạn đời Kiều phải làm kĩ nữ lầu xanh ở nhà Tú bà. Xem chú giải (0986) phong trần.
- (2895) ê chề: đau khổ, nhục nhã. Xem chú giải (1618) ê chề.
- (2896) dây duyên: dây tơ kết duyên làm vợ chồng. Xem chú giải (0540) trao tơ.
- (2896) Thúc lang: chàng Thúc. Xem chú giải (0755) lang.
- (2897) phũ phàng: tàn nhẫn, dữ dằn. Xem chú giải (0085) phũ phàng. § Ghi chú: nói về quãng ngày Kiều bị bắt làm thị tì ở nhà Hoạn thư, chịu đựng bao nhiêu hành hạ thâm độc của bà vợ cả muốn trả thù chồng là Thúc sinh đã dối mình lấy Kiều làm vợ lẽ. Xem lại: Làm cho nhìn chẳng được nhau, Làm cho đày đọa cất đầu chẳng lên (câu 1549-1550).
- (2898) Vô Tích: tên huyện nơi mà Kiều đã bị bắt cóc đem về nhà Hoạn bà, rồi đưa sang nhà Hoạn thư làm con ở (gọi tên là con Hoa).
- (2898) toan đường bẻ hoa: (lược ngữ) hai mẹ con Họ hoạn đã thông đồng với nhau đánh đập hành hạ Kiều để trả thù việc Thúc sinh đã lấy Kiều làm vợ lẽ.
- (2899) dứt mình: nói về việc Kiều đã bỏ trốn khỏi vườn nhà Hoạn thư. Xem lại: Cất mình qua ngọn tường hoa, Lần đường theo bóng trăng tà về tây (câu 2027-2028).
- (2899) trốn ra: Kiều đã trốn khỏi Quan Âm các của nhà Hoạn thư ở Vô Tích.
- (2900) nhà Bạc kia: nhà họ Bạc, Bạc bà và cháu là Bạc Hạnh thông đồng với nhau đem bán Kiều vào lầu xanh lần thứ hai ở châu Thai.
- (2902) mây trôi bèo nổi: (lược ngữ) như áng mây như cánh bèo, nàng Kiều trôi giạt đi không biết bao nhiêu nơi chốn (câu 2902). Xem lại lời Vương viên ngoại nói về việc Kiều phải bán mình để chuộc tội cho cha: Để con bèo nổi mây chìm vì ai (câu 0770).
- (2904) trí dũng: trí tuệ và dũng khí. Xem chú giải (2529) trí dũng.
- (2904) uy linh: thanh thế hiển hách. Xem chú giải (2321) uy linh. § 2 câu 2903-2904: nhắc lại cuộc gặp gỡ giữa Kiều và Từ Hải; họ Từ có trí tuệ dũng khí hơn người, vẫy vùng ngang dọc làm nghiêng đổ trời đất, thanh thế lẫy lừng.