0073. Khóc than khôn xiết sự tình,
0074. Khéo vô duyên bấy là mình với ta.
0075. Đã không duyên trước chăng mà,
0076. Thì chi chút ước gọi là duyên sau.
0077. Sắm sanh nếp tử xe châu,
0078. Vùi nông một nấm mặc dầu cỏ hoa.
0079. Trải bao thỏ lặn ác tà,
0080. Ấy mồ vô chủ ai mà viếng thăm.
0081. Lòng đâu sẵn món thương tâm,
0082. Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa:
0083. Đau đớn thay phận đàn bà,
0084. Lời là phận bạc cũng là lời chung.
0074. Khéo vô duyên bấy là mình với ta.
0075. Đã không duyên trước chăng mà,
0076. Thì chi chút ước gọi là duyên sau.
0077. Sắm sanh nếp tử xe châu,
0078. Vùi nông một nấm mặc dầu cỏ hoa.
0079. Trải bao thỏ lặn ác tà,
0080. Ấy mồ vô chủ ai mà viếng thăm.
0081. Lòng đâu sẵn món thương tâm,
0082. Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa:
0083. Đau đớn thay phận đàn bà,
0084. Lời là phận bạc cũng là lời chung.
Chú giải
- (0073) khôn: khó, không dễ.
- (0073) xiết: cùng, hết, xuể. Thí dụ: khôn xiết, xiết nỗi, xiết đâu, kể làm sao xiết.
- (0077) sắm sanh: “sắm” = sửa sang, làm đẹp, làm cho tốt đẹp hơn lên; “sanh” = (gốc Thái) sắm, mua sắm, sắm sửa cho có sẵn (Từ điển nguồn gốc tiếng Việt).
- (0077) nếp tử: tức áo quan. Gỗ cây tử 梓 dùng làm áo quan.
- (0077) xe châu: châu xa 珠車 xe sang trọng, trang hoàng đẹp đẽ.
- (0078) vùi nông: chôn xong rồi bỏ đó. Ghi chú: người khách viễn phương đã lo đủ đám tang trịnh trọng, “thì ắt không quản ngại gì mà không đào sâu chôn chặt cho Đạm Tiên. Có lẽ khách không ở lại, xong việc rồi đi, nấm mồ lâu ngày không người chăm sóc, cỏ hoa mọc lên… (dựa theo Văn Hòe, Truyện Kiều Chú giải, trang 75).
- (0079) thỏ lặn: tương truyền trên mặt trăng có con thỏ trắng, nên gọi “ngọc thố” 玉兔 là mặt trăng; “thỏ lặn” nghĩa là trăng lặn.
- (0079) ác tà: tương truyền trên mặt trời có con quạ (còn gọi là con ác) ba chân, nên gọi “kim ô” 金烏 (ác vàng) là mặt trời; “ác tà” nghĩa là mặt trời chiều.
- (0082) đầm: giầm, dầm, đẫm, đắm chìm, ngâm vào, cho vào trong nước, ở trong nước (Từ điển nguồn gốc tiếng Việt).
- (0082) đầm đầm: ướt đẫm, thấm ướt nhiều. § câu 0082: (lược ngữ) vừa nghe Vương Quan kể chuyện cuộc đời Đạm Tiên, Kiều xúc động khóc, chảy nước mắt ròng ròng.
- (0082) châu sa: giọt nước mắt chảy xuống. Theo sách Sưu thần kí 搜神記, ở ngoài bể Nam Hải, có người sống trong nước như cá gọi là giao nhân 鮫人, khi khóc những giọt nước mắt rớt ra hóa thành ngọc châu.