0805. Chẳng ngờ gã Mã Giám sinh,
0806. Vẫn là một đứa phong tình đã quen.
0807. Quá chơi lại gặp hồi đen,
0808. Quen vùng lại kiếm ăn miền nguyệt hoa.
0809. Lầu xanh có mụ Tú bà,
0810. Làng chơi đã trở về già hết duyên.
0811. Tình cờ chẳng hẹn mà nên,
0812. Mạt cưa mướp đắng đôi bên một phường.
0813. Chung lưng mở một ngôi hàng,
0814. Quanh năm buôn phấn bán hương đã lề.
0815. Dạo tìm khắp chợ thì quê,
0816. Giả danh hầu hạ dạy nghề ăn chơi.
0806. Vẫn là một đứa phong tình đã quen.
0807. Quá chơi lại gặp hồi đen,
0808. Quen vùng lại kiếm ăn miền nguyệt hoa.
0809. Lầu xanh có mụ Tú bà,
0810. Làng chơi đã trở về già hết duyên.
0811. Tình cờ chẳng hẹn mà nên,
0812. Mạt cưa mướp đắng đôi bên một phường.
0813. Chung lưng mở một ngôi hàng,
0814. Quanh năm buôn phấn bán hương đã lề.
0815. Dạo tìm khắp chợ thì quê,
0816. Giả danh hầu hạ dạy nghề ăn chơi.
Chú giải
- (0805) chẳng ngờ: # chữ nôm khắc ở đây đọc là “chẳng là”. Tạm ghi âm là “chẳng ngờ” theo nhiều bản nôm phổ biến khác.
- (0806) phong tình: 風情 ở đây theo nghĩa ăn chơi trai gái, dâm dục.
- (0807) quá chơi: ăn chơi quá độ. # chữ nôm khắc là “qua chơi”. Tạm ghi âm là “quá chơi” theo nhiều bản nôm phổ biến khác. Khảo dị: có nhiều bản ghi là “qua chơi”.
- (0807) hồi đen: lúc vận xấu, gặp sự không may.
- (0808) quen vùng: (Mã Giám sinh) vốn đã quen thói ăn chơi ở chỗ này. Khảo dị: có bản chép là: “quen mồi”, “quen mùi”.
- (0808) nguyệt hoa: 月花 trăng hoa, tình ái, ăn chơi đàng điếm. § Nguyên truyện dùng chữ “yên hoa” 煙花: xóm bình khang, chỗ ở của kĩ nữ hoặc con hát (Thanh Tâm Tài Nhân, Kim Vân Kiều truyện, Hồi 7).
- (0809) lầu xanh: do chữ thanh lâu 青樓. Ở đây có nghĩa là chỗ con hát ở, kĩ viện.
- (0810) hết duyên: (duyên = có vẻ lịch sự, dễ thương, làm cho người ta ưa hạp) (Đại Nam Quấc Âm Tự Vị). § Cả câu 0810 nghĩa là: Tú bà nay đã về già, không còn lịch sự, dễ thương, làm cho khách lầu xanh yêu thích nữa.
- (0812) mạt cưa mướp đắng: chuyện cổ tích: Một người lấy mạt cưa làm cám; một người bán mướp đắng giả làm dưa chuột. Hai người bán lẫn cho nhau, thế là bợm lại mắc bợm (theo Bùi Kỷ & Trần Trọng Kim).
- (0814) buôn phấn bán hương: làm nghề mãi dâm.
- (0814) đã lề: đã quen thành lệ.
- (0815) khắp chợ thì quê: từ phố chợ cũng như ở làng quê, đi khắp chốn từ quê ra tỉnh.
- (0816) giả danh hầu hạ dạy nghề ăn chơi: (lược ngữ) Mã Giám sinh chuyên việc đi khắp chốn từ quê ra tỉnh để tìm cho được người mua về, nói dối là cho làm nàng hầu vợ lẽ, nhưng thực ra để dạy làm nghề tiếp khách ở lầu xanh (câu 0815-0816).