2017. Ví chăng chắp cánh cao bay,
2018. Rào cây lâu cũng có ngày bẻ hoa.
2019. Phận bèo bao quản nước sa,
2020. Lênh đênh đâu nữa cũng là lênh đênh.
2021. Chỉn e quê khách một mình,
2022. Tay không chưa dễ tìm vành ấm no.
2023. Nghĩ đi nghĩ lại quanh co,
2024. Phật tiền sẵn có mọi đồ kim ngân.
2025. Bên mình giắt để hộ thân,
2026. Lần nghe canh đã một phần trống ba.
2027. Cất mình qua ngọn tường hoa,
2028. Lần đường theo bóng trăng tà về tây.
2018. Rào cây lâu cũng có ngày bẻ hoa.
2019. Phận bèo bao quản nước sa,
2020. Lênh đênh đâu nữa cũng là lênh đênh.
2021. Chỉn e quê khách một mình,
2022. Tay không chưa dễ tìm vành ấm no.
2023. Nghĩ đi nghĩ lại quanh co,
2024. Phật tiền sẵn có mọi đồ kim ngân.
2025. Bên mình giắt để hộ thân,
2026. Lần nghe canh đã một phần trống ba.
2027. Cất mình qua ngọn tường hoa,
2028. Lần đường theo bóng trăng tà về tây.
tranh bản nôm của Trương Vĩnh Ký
Cất mình qua ngọn tường hoa
Chú giải
- (2017) ví chăng: nếu không, nếu chẳng. Xem chú giải (0257) ví chăng.
- (2017) chắp: # chữ nôm khắc không rõ nét. Chữ đúng: 执 (chấp).
- (2018) rào cây lâu cũng có ngày bẻ hoa: “rào cây” = cắm cọc chung quanh để giữ gìn cho cây khỏi bị phá hoại. Tạm hiểu hai câu 2017-2018 như sau: Thúy Kiều suy nghĩ nếu không mau mau chạy trốn xa khỏi vườn Quan Âm các, — nàng ở đó như bị giam lỏng —, bà chủ vườn hiểm độc là Hoạn thư không sớm thì muộn sẽ tìm cách hãm hại mình (bẻ hoa). Khảo dị: có bản ghi là “trèo cây”, “leo cây”.
- (2019) phận bèo: thân phận trôi nổi như cánh bèo. Xem chú giải (0219) bèo giạt.
- (2019) bao quản: (hư vấn) không bận tâm vì, chẳng kể tới, nào có tính tới. Xem chú giải (0661) bao quản.
- (2019) nước sa: có thể hiểu theo nhiều cách: (1) nước mưa rơi xuống. Văn Thiên Tường 文天祥: Thân thế phù trầm vũ đả bình 身世浮沉雨打萍 (Quá Linh Đinh dương 過零丁洋) Thân thế chìm nổi như cánh bèo bị mưa vùi dập. (2) nước phù sa, tức là nước vẩn lẫn cát (theo Văn Hòe).
- (2020) lênh đênh: trôi nổi, lây lất, vương vất, không vững chắc, không cố định… (Từ điển nguồn gốc tiếng Việt). Văn Thiên Tường 文天祥: Hoàng Khủng Than đầu thuyết hoàng khủng, Linh Đinh Dương lí thán linh đinh 皇恐灘頭說皇恐, 零丁洋裏嘆零丁 (Quá Linh Đinh dương 過零丁洋) Bãi Hoàng Khủng nhắc đến bao kinh khủng, Biển Linh Đinh than thở mấy lênh đênh.
- (2021) chỉn e: (1) còn sợ rằng (theo Đào Duy Anh); (2) rất e sợ (theo Văn Hòe).
- (2021) quê khách: # chữ nôm khắc là “quê quán”. Tạm ghi âm đọc là “quê khách” theo nhiều bản nôm phổ biến khác.
- (2022) vành: kế, mưu kế. Xem chú giải (1810) vành. Ghi chú: hai câu 2021-2022 ý nói Kiều rất e sợ, khi ở quê người một mình trơ trọi, lại không có gì trong tay (để hộ thân), nên biết rằng sẽ không dễ gì tìm được kế sinh sống.
- (2024) Phật tiền: trước Phật đài. Xem chú giải (1929) Phật tiền.
- (2024) kim ngân: 金銀 vàng bạc, ở đây chỉ chuông vàng khánh bạc.
- (2025) hộ thân: 護身 giữ mình, nuôi sống mình.
- (2026) nghe canh: nghe tiếng trống điểm canh. Xem chú giải (0217) canh.
- (2026) trống ba: trống canh ba. § Ghi chú: cả câu ý nói Kiều chờ nghe tiếng trống canh, sau một phần canh ba, tức là gần nửa đêm, mới đi trốn.
- (2027) tường hoa: tường ngăn cách vườn nhà với bên ngoài. § Xem thêm ghi chú chung trong chú giải (1408) sân hoa.
- (2028) lần đường: mò mẫm sờ soạng tìm đường, tìm kiếm đường đi một cách khó khăn (Từ điển nguồn gốc tiếng Việt).