Chương 51

0601. Duyên hội ngộ, đức cù lao,
0602. Bên tình bên hiếu, bên nào nặng hơn?
0603. Để lời thệ hải minh sơn,
0604. Làm con trước phải đền ơn sinh thành.
0605. Quyết tình nàng mới hạ tình:
0606. Dẽ cho để thiếp bán mình chuộc cha.
0607. Họ Chung có kẻ lại già,
0608. Cũng trong nha dịch lại là từ tâm.
0609. Thấy nàng hiếu trọng tình thâm,
0610. Vì nàng nghĩ cũng thương thầm xót vay.
0611. Tính bài lót đó luồn đây,
0612. Có ba trăm lạng việc này mới xuôi.

Chú giải

• (0601) hội ngộ: 會遇 gặp gỡ, tụ hội.
• (0601) cù lao: 劬勞 công đức cha mẹ nuôi con khó nhọc. Ông Vương Biều nhà Tấn đọc Thi Kinh, bài Lục nga 蓼莪, tới câu Ai ai phụ mẫu, sinh ngã cù lao 哀哀父母, 生我劬勞 (Thương ôi cha mẹ, Sinh con bao công khó nhọc) liền chảy nước mắt, học trò thấy thế, bỏ thơ Lục nga không học nữa. Vì thế thường dùng thơ này để chỉ người có lòng hiếu nhớ đến cha mẹ.
• (0603) thệ hải minh sơn: 誓海盟山 chỉ biển mà thề, chỉ núi mà nguyện; dù biển cạn núi mòn mà lời thề nguyện vẫn không đổi (theo Bùi Kỷ & Trần Trọng Kim). § Tương tự: “lời non sông”; “nguyền non sông”.
• (0605) quyết tình: 決情 quyết lòng, nhất định. Tương tự: quyết ý 決意, quyết tâm 決心.
• (0606) dẽ cho: xin hãy, hãy để cho (theo Đào Duy Anh).
• (0606) bán mình: đem thân mình đưa vào tay người khác để đổi lấy tiền. Thí dụ: ở đây Kiều chịu nhận làm thiếp với Mã Giám sinh để nhà có tiền chuộc tội cho cha và em trai.
• (0607) lại già: lão lại 老吏 người làm chức lại đã lớn tuổi hoặc viên quan lại từng trải công việc.
• (0610) thương thầm: thương hại ngầm trong bụng, người ngoài không biết được.
• (0610) xót vay: xót xa vì người khác mặc dù sự tình không quan thiết đến mình.
• (0611) tính bài: xem chú giải (0342) liệu bài.